Umysł XVI Karmapy

W 1972 roku w Delhi, pewna Kanadyjka zrobiła polaroidem zdjęcie XVI Karmapie. Kiedy odbitka wywołała się, okazało się, że na zdjęciu zamiast Karmapy widać mandalę Mahakali Bernagciena. Karmapa odpowiedział: "Świetnie! Inni robią zdjęcia mojemu ciału, a ty sfotografowałaś mój umysł"

Tłumaczenie stusylabowej mantry. cz. V

Zakończenie.

Stusylabową mantrę można przetłumaczyć w następujący sposób:

Om Wadżrasattwo! Ochraniaj samaja!

Wadżrasattwo! Pozostań we mnie niezmiennie!

Udziel mi całkowitej satysfakcji, spełnienia, wzrastaj we mnie - zwiększaj to, co pozytywne we mnie!

Bądź kochający dla mnie! Udziel mi wszystkich siddhi! hūṃ

We wszystkich moich działaniach, sprawiaj, by mój umysł był prawy!

ha ha ha ha hoḥ!

Błogosławiony!, który jesteś uosobieniem wszystkich Tathagatów Wadżry, nie opuszczaj mnie!

Udziel mi urzeczywistnienia wadżra natury! Wielki Samajasattwa! āḥ 

Wadżrasattwa, najlepszy przyjaciel, który wszystko oczyści 

Tutaj pojawia się pytanie o sens i znaczenie mantr. Zdecydowana większość sanskryckich mantr, pomijając użyte w nich sylaby nasienne, ma dość jasne znaczenie. Ich znaczenie stanowi istotną część sadhan(medytacji tantrycznych), w których są one wykorzystywane, co sprawia, że to, co się w nich wydarza staje się bardziej zrozumiałe. Oczywiście, było to zrozumiałe dla indyjskich joginów, którzy pierwsi posługiwali się tymi mantrami. W przypadku tłumaczenia sanskryckich tekstów sadhan na tybetański, mantry, oraz niektóre sanskryckie zwroty pozostawiono w ich oryginalnym brzmieniu. Dokładnie mówiąc, mantry również były tłumaczone, ale w praktyce używano ich w oryginalnym sanskrycie. W ten sposób zachowano ich pierwotny dźwięk. W przypadku niektórych etapów praktyki sadhany, poznanie tłumaczenia mantry może okazać się niezbędne, jeśli chcemy uzyskać pełny pożytek z danej części medytacji. Tutaj informacja zawarta w dosłownym znaczeniu mantry pomaga wejść w określony stan umysłu i zrozumienia. Doskonałym przykładem są tzw. mantry pustki, których treść zawiera wskazówki do takiej linii rozumowania, która wprowadzi nas we właściwy stan umysłu. W przeciwnym razie skazani jesteśmy na dość zabawne i naiwne wyjaśnienie znaczenia tzw. mantry pustki, która rzekomo służy rozpuszczeniu wszystkiego w pustkę. Mantry pustki nie są magicznym zaklęciem. Nie mogą sprawić, że wszystko rozpuści się w pustce. Ale dzięki treści zawartej w mantrze pustki jesteśmy wprowadzeni w pogląd, który pomaga nam spocząć w doświadczeniu ostatecznej natury zjawisk. Podobnie jest z innymi rodzajami mantr... 

Jeśli będziemy sprawdzać, możemy odnaleźć nieznacznie różne wersje tej samej mantry. Niektórzy intelektualnie nastawieni ludzie studiują je i zastanawiają się, która jest właściwa, a która błędna. Jeśli ograniczymy się wyłącznie do zasad sanskrytu, że są one wyłącznie w sanskrycie, to możemy przyjąć taki sposób myślenia, jednak bardzo ważne jest, w jaki sposób otrzymujemy od nauczycieli te mantry itp. Jeśli stosujemy je w poprawny sposób, możemy wyprodukować owoc i uzyskać urzeczywistnienie. Lepiej nie podążać w sposób zbyt intelektualny.

Kiedy podążamy za różnymi nauczycielami, możemy tą samą mantrę otrzymać na różne sposoby. Na przykład wielu lamów mówi „bendza” zamiast „wadżra”, ale w niektórych miejscach mówią jednak „wadżra”. Wadżra jest trochę bliższa wymowie sanskryckiej. Nie powinniśmy się martwić, nie ma znaczenia czy nauczyliśmy się „bendza” czy „wadżra”, powinniśmy stosować to tak, jak się nauczyliśmy. W tradycji Sakja jest taka historia. Sakjapandita, który był bardzo ważnym nauczycielem, wędrował pewnego dnia do klasztoru Sakja. W pobliżu była niewielka rzeka i kiedy przez nią przechodził, usłyszał w rzece dźwięk Wadżrakilaji. Pomyślał, że u źródeł rzeki muszą być jacyś dobrzy praktykujący. Któregoś dnia udał się na poszukiwania wzdłuż rzeki, aby odkryć, kto robi tę praktykę. Przy końcu drogi była skała, a w skale jaskinia, w której siedział jogin przebywający tu w odosobnieniu. Kiedy Sakjapandita zapytał jogina, jaką praktykę wykonuje, jogin odpowiedział, że praktykę Wadżrakilaji. Ale nie powiedział „Wadżrakilaji” tylko „Wadżraczilaji”. Sakjapandita pomyślał, że to trochę dziwne, że jogin nie wymawia tego prawidłowo, gdyż Sakjapandita był tłumaczem i posiadał bardzo dobrą znajomość sanskrytu. Zapytał więc jogina: „Jak intonujesz mantrę Wadżrakilaji?”. Jogin odrzekł: „om wadżra cziliczilaja swaha”. Wtedy Sakjapandita powiedział: „nie robisz tego prawidłowo” i pokazał, jak należy to wymawiać. Na to jogin powiedział, że chce to sprawdzić; wziął swoją phurbę i postawił ją na skale mówiąc om wadżrakili kilaja swaha. Ale phurba nie zagłębiła się w skałę. Potem zaintonował om wadżraczili czilaja swaha i phurba weszła w skałę. Sakjapandita był bardzo zaskoczony i zrozumiał wtedy, że nie należy podążać tylko za wymową. Odkrył, że ten jogin Wadżrakilaji był naprawdę urzeczywistniony. Potem zaproszono go do klasztoru Sakja, gdzie udzielał inicjacji Wadżrakilaji. Dlatego też w tradycji Sakja w praktyce Wadżrakilaji istnieje linia [pochodząca] od tego Mahasiddhy. Kiedy wykonujemy właśnie tę inicjację i tę praktykę powinniśmy intonować om wadżraczili czilaja swaha. To bardzo dobry przykład, ponieważ jest naprawdę ważne, w jaki sposób otrzymujemy przekaz, a [potem] powinniśmy wykonywać praktykę z zaufaniem i uzyskać urzeczywistnienie.

Tłumaczenie stusylabowej mantry. cz. IV

Dalej mamy:

wadżrasattwatwenopatiṣṭha dṛḍho me bhawa

Jest to dość trudne do przełożenia, a ponieważ nie chcę "zanudzać";) sanskryckimi rzeczownikami, czasownikami;) itp/itd., dlatego pozostanę przy najczęściej stosowanym tłumaczeniu. Wprawdzie nie jest ono idealne, ale z grubsza oddaje „klimat” tego fragmentu mantry.

wadżrasattwatwenopatiṣṭha dṛḍho me bhawa - Wadżrasattwo, pozostań we mnie niezmiennie

Dalej:

sutoṣjo me bhawa

supoṣjo me bhawa

Tutaj następuje ciąg podobnych zdań:

sutoṣjo/supoṣjo - pochodzą od przedrostka „su” – „dobrze”, „całkowicie”

me - mnie, moje

bhawa - natura

sutoṣjo me bhawa supoṣjo me bhawa - Udziel mi całkowitej satysfakcji, spełnienia, wzrastaj we mnie, zwiększaj to, co pozytywne we mnie!

Dalej:

anurakto me bhawa - Bądź kochający dla mnie!

Dalej:

sarwasiddhiṃ me prajacca - Obdarz mnie pełnym sukcesem

Siddhi- sukces, osiągnięcia. Ezoteryczne znaczenie: duchowe urzeczywistnienia, tj. zwykłe i najwyższe siddhi.

Następna linijka jest nieco dłuższa i bardziej skomplikowana:

sarwakarmasu ca me cittaṃ śrejaḥ kuru

sarwa – wszystko, całkowicie

karma – działanie

ca – i

me – mnie, moje

cittam – umysł/serce

śri – wspaniały, szczęście, pomyślność

kuru –zrób

sarvakarmasu ca me cittaṃ śrejaḥ kuru - We wszystkich moich działaniach, sprawiaj by mój umysł był prawy(wspaniały, przejrzysty)!

Warto zauważyć, że większość tybetańskich tradycji zdanie to zapisuje jako:

sylaba Hūṃ

sarwa karma suca me - oczyść całą moją karmę. Ta interpretacja jest ważna, ponieważ wyjaśnia ona powiązanie mantry z oczyszczaniem. W tym przypadku termin suca wydaje się być związany z czasownikiem śocati (od śuc) - czyszczenie, czyste.

hūṃ

Dalej mamy sylabę nasienną Hūṃ.

Mówiąc ogólnie, istnieją dwa rodzaje sylaby HUM tj. długa i krótka sylaba HUM.

Krótkie HUM oznaczone jest półksiężycem (Datce)

Długie HUM zamiast półksiężyca zawiera dodatkowo a-czung krótkie a. Tak zwany półksiężyc nie spełnia jakieś gramatycznej funkcji, ale posiada pewne symboliczne znaczenie tzn. reprezentuje zręczne metody skt. upaja a znajdujące się ponad nim bindu(kropka) symbolizuje mądrość pierwotną. W tybetańskich tekstach często można spotkać sylabę HUM zawierającą zarówno krótkie a jak i półksiężyc. Zgodnie z sanskrycką gramatyką jest to błąd.

Często sylaby nasienne bywają zakończone dźwiękiem – ang, która sprawia, że kiedy dźwięk przechodzi przez kanał nosowy wywołuje to specyficzny efekt. Stąd zamiast sylaby HUM można spotkać sylabę HUNG, Am/ang/, ham/hang itd. Obie wersje są poprawne. Niemniej końcówka - ang uważana jest za bardziej pożądaną.

Dalej:

ha ha ha ha hoḥ

Przetłumaczenie tych sylab jest praktycznie niemożliwe, ogólnie mają wyrażać śmiech. Znaczenie tego jest takie, kiedy rozpoznajemy naturę swojego umysłu, „pojawia się myśl”: "jakie to śmieszne! Myślałem, że jestem pełen splamień, ale okazuje się, że od zawsze byłem czysty. Co za śmieszna pomyłka.  

Symboliczne znaczenie.

Cztery sylaby HA - cztery niezmierzoności, cztery inicjacje, cztery radości i cztery kaje.

HOH – jest to wykrzyknik, który wyraża radość.

ha ha ha ha hoḥ - symbolizuje pięć aspektów pierwotnej mądrości,

ha ha ha ha - cztery aspekty pierwotnej mądrości,

HOH - mądrość dharmadhatu.

Dalej:

bhagawan sarwatathāgatawadżra mā me muńca

Bhagawan – tutaj mamy do czynienia z wołaczem O Bhagawan!  Bhagawan - dostojny, czcigodny. Tutaj zawracamy się do Wadżrasattwy. W tantrach imię danego aspektu buddhy bywa poprzedzone zwrotem bhagawan np. bhagawan Wadżrasattwa.

bhagawan sarwatathāgatawadżra mā me muńca  - O Błogosławiony!, który jesteś uosobieniem wszystkich Tathagatów Wadżry, nie opuszczaj mnie!

wadżrībhawa mahāsamajasattwa

wadżrībhawa – wadżra natura, czyli niezmienna, doskonała natura

mahāsamajasattwa - wołacz: Wielka Istoto Samaja!

Wielki Samajasattwo! Udziel mi urzeczywistnienia wadżra natury. 

āḥ

W klasycznym sanskrycie AH jest okrzykiem radości lub złości. Tutaj AH - symbolizuje pustą naturę wszystkich zjawisk.

Tłumaczenie stusylabowej mantry. cz. III

Stusylabowa mantra Wadżrasattwy rozpoczyna się od sylaby nasiennej OM. Większość buddyjskich mantr rozpoczyna się od OM.

OM…symbolizuje w pełni przebudzony stan Buddhy, pięć kaji i pięć aspektów pierwotnej mądrości. Dzięki ich urzeczywistnieniu rozpoznajemy niezniszczalną naturę umysłu – nierozdzielność pustości i świetlistości.

 Sylaba nasienna OM składa się z trzech sylab A, U, M, które symbolizują:

 A – dharmakaję/ umysł wszystkich przebudzonych

 U – sambhogakaję/mowę wszystkich przebudzonych       

 Ṃ – nirmanakaję/ ciało wszystkich przebudzonych                                                                                          

 Zwykle nie jest nauczane, że OM składa się z trzech liter. Być może jest to związane z tym, że podczas tłumaczenia sanskryckich liter na inne języki mogą one ulegać pewnym zmianom (zniekształceniom). Niemniej według tantry zwanej Wadżra Szczyt skt. Wadżraśekhara maha guhja joga tantra, sylaba OM składa się z trzech liter A - U - M, które reprezentują ciało, mowę i umysł wszystkich przebudzonych istot.

Jeśli podczas powtarzania OM utrzymujemy świadomość nieoddzielności ciała, mowy i umysłu wszystkich przebudzonych istot, przynosi to wiele korzyści.

Wadżrasattwa... dosł.:„Niezniszczalna Istota”, „Niezniszczalna Natura” 

WADŻRA – niezniszczalny, niezmienny, doskonały itp. tj. odnosi się to do wrodzonej natury naszego umysłu. Wadżra oznacza, że jest ona niezniszczalna, doskonała. Nie można natury naszego umysłu zmienić, obojętnie jak dużo posiadamy splamień umysłu natura naszego umysłu nie może się zdegenerować. Zawsze jest taka sama. Podobnie, kiedy urzeczywistnimy stan Buddhy nie sprawimy, że natura naszego umysł stanie się jeszcze lepsza. Ona zawsze jest doskonała.

SATTWA - istnienie, byt, rzeczywistość. W wolnym tłumaczeniu - istota.

Wadżra – bywa niekiedy tłumaczona jako Diament, jednak nie jest to precyzyjne i poprawne tłumaczenie. 

Wadżra tyb. dordże nie oznacza „diament”. W sanskrycie diament to hiraka a po tybetańsku phalam. Wadżra wyraża takie właściwości jak trwałość, niezniszczalność, niezmienność itp. Słowo - wadżra - w buddyjskich tantrach funkcjonuje jako przymiotnik.  Stąd np. zamiast:    mistrz wadżry, poprawnie - wadżra mistrz , zgromadzenie wadżry, poprawnie - wadżra zgromadzenie itd.
Natura umysłu ma siedem cech, podobnie jak wadżra Indry, dlatego używa się jej(a nie diamentu, który nie posiada ani jednej z siedmiu cech) jako przykładu do opisania ostatecznej natury naszego umysłu.

Dlaczego Buddha w swoich naukach wykorzystał symbolikę wadżry a nie np. diamentu?
Otóż, w starożytnych Indiach żył wielki mędrzec, który przez sto tysięcy lat pozostawał w nierozproszonej medytacji. Gdy zmarł, próbowano spalić jego ciało, ale kości okazały się niezniszczalne. Uważa się, że król bogów, Indra, posiada takie niezniszczalne berło, zwane wadżrą, wykute z kości owego mędrca. Wadżra Indry ma sto ramion i siedem cech. Ponieważ te siedem właściwości odpowiada sposobowi, w jaki opisuje się w buddyzmie wrodzoną naturę Buddy, dlatego symbolu wadżry zaczęto powszechnie używać w tantrajanie, która w ten sposób uzyskała równorzędną nazwę – wadżrajana „niezniszczalny pojazd”, „wadżra pojazd”. Sanskryckie - jana -znaczy „wóz”, „pojazd”.
Siedem właściwości wadżry: 
1) jest nie do przecięcia
2) niezniszczalna 
3) prawdziwa (autentyczna) 
4) solidna
5) stabilna 
6) nie daje się powstrzymać przeszkodom 
7) jest niepokonana 

Za pomocą tych cech można opisać wrodzoną naturę buddhy. Pierwsze dwie właściwości dotyczą tu podstawy: 
1) nie może zostać uszkodzona, przecięta przez emocjonalne splamienia 
2) pustka nie może zniszczona przez zaciemnienia niewiedzy. 
Następne cechy odnoszą się do ścieżki, która: 
3) w esencji jest autentyczna, prawdziwa
4) ma naturę solidną, prawdziwą, szczerą 
5) przynosi stabilny, niezmienny efekt. 
Dwie ostatnie opisują owoc ścieżki: 
6) jest on pozbawiony wszelkich emocjonalnych zaciemnień, nie mogą go one powstrzymać 
7) żadne zaciemnienia niewiedzy nie mogą się w nim pojawić, nie pokonają go. 

Stusylabowa mantra zaczyna się od om wadżrasattwa. Jest to wołacz „O Wadżrasattwo!”

Dalej mamy:

...samajamanupālaja...

Samaja manupalaja - jest to najczęściej stosowany w tradycji tybetańskiej zapis mantry. Jest on dość zabawny, bo pojawiające się, w tej wersji zapisu mantry, słowo „manu” oznacza mitologicznego praojca ludzkości. Taki indyjski Adam. W połączeniu z palaja daje nam "obrońca Manu". Zabawne, prawda?:) Powtarzają w ten sposób stusylabową mantrę…mówimy „….obrońco Manu” :) 

W rzeczywistości „manu” jest tutaj zlepkiem sylab powstałym w wyniku niepoprawnego zapisu mantry. Tutaj mamy  „samajam” plus „anupālajam”. 

„Samajamanupālaja” najczęściej tłumaczy się - „ochraniaj (moje) samaja”.  

Tłumaczenie stusylabowej mantry. cz. II

Pierwszą rzeczą jaką można zauważyć, że stusylabowa mantra, w przeciwieństwie do innych tego typu mantr, zawiera dobrze uformowane(gramatycznie)zdania. To jest bardzo nietypowe w mantrach! Zazwyczaj w tego rodzaju mantrach słowa tworzą luźną strukturę, bez żadnego składu gramatycznego, czasem powtórzenia itp. W przypadku tej mantry zdania tworzą uporządkowaną strukturę, są w trybie rozkazującym, przez co ogólny nastrój tej mantry przypomina żarliwą modlitwę.

Dla uporządkowania tematu.

•      Często mówi się stusylabowa mantra, ale w rzeczywistości może się ona składać z większej lub mniejszej ilości sylab.
•   Stusylabowa mantra Wadżrasattwy należy do kategorii dharani. Dharani nie jest rodzajem długich mantr. Jest to zupełnie nieprawdziwa informacja. W skrócie: Dharani jest to rodzaj długich inwokacji, które posiadają pewną uporządkowaną strukturę. Dharani oprócz sanskryckich zdań, zawierają również mantry i sylaby nasienne. Dharani często pełniły rolę talizmanu chroniącego od chorób, nieszczęść, demonów itp. Powtarzanie dharani miała pomagać w usuwaniu różnych przeszkód. Natomiast w praktyce medytacji dharani przede wszystkim spełniały rolę podpory medytacyjnej pomagającej utrzymać koncentrację. W praktyce oba zastosowania przenikają się, czego przykładem jest zastosowanie stusylabowej mantry(a właściwie dharani) Wadżrasattwy w różnego rodzaju oczyszczających praktykach.

Poniżej przedstawiam najczęściej stosowaną wersję stusylabowej mantry, która posłuży nam jako podstawa tłumaczenia „słowa po słowie”. Jak łatwo zauważyć różni się ona nieco od najstarszej wersji tej mantry zawartej w tekście Sarvatathāgata tattvasaṅgraha.

oṃ

wadżrasattwa samajamanupālaja

wadżrasattwatwenopatiṣṭha

dṛḍho me bhawa

sutoṣjo me bhawa

supoṣjo me bhawa

anurakto me bhawa

sarwasiddhiṃ me prajacca

sarwakarmasu ca me cittaṃ śrejaḥ kuru

hūṃ

ha ha ha ha hoḥ

bhagawan sarwatathāgatawadżra mā me muńca

wadżrībhawa mahāsamajasattwa

āḥ

Jest to bardzo popularny "schemat" stusylabowej mantry, który tworzy podstawę dla innych tzw. "stusylabowych mantr" np. :

Stusylabowa mantra Jamantaki

oṃ Jamantaka samajamanupālaja
Jamantaka twenopatiṣṭha
dṛḍho me bhawa
sutoṣjo me bhawa
supoṣjo me bhawa
anurakto me bhawa
sarwasiddhiṃ me prajacca
sarwakarmasu ca me cittaṃ śrejaḥ kuru
hūṃ
ha ha ha ha hoḥ
bhagawan sarwatathāga Jamantaka mā me muńca
jamantakabhawa mahāsamajasattwa
āḥ

Stusylabowa mantra Awalokiteśwary

oṃ Padmasattwa samajamanupālaja
Padmasattwa twenopatiṣṭha
dṛḍho me bhawa
sutoṣjo me bhawa
supoṣjo me bhawa
anurakto me bhawa
sarwasiddhiṃ me prajacca
sarwakarmasu ca me cittaṃ śrejaḥ kuru
hūṃ
ha ha ha ha hoḥ
bhagawan sarwatathāga Padmasattwa mā me muńca
Padmasattwa bhawa mahāsamajasattwa
āḥ

Tłumaczenie stusylabowej mantry cz. I

"Im więcej wie się o mantrze, tym większy ślad odciska się w umyśle; ale w tym wszystkim najważniejsze jest prawdziwe zainteresowanie i oddanie”

Lama Ole Nydahl

Wadżrasattwa jest jednym z moich ulubionych aspektów buddhy, dlatego chciałbym podzielić się kilkoma ciekawostkami na temat związanej z nim tzw. stusylabowej mantry.  

stusylabowa mantra

Stusylabowa mantra jest niezwykle prostym a zarazem wszechstronnym i skutecznym narzędziem do pracy z umysłem…, ale zacznijmy od początku.

Wadżrasattwa tyb. Dordże Sempa jest w Wadżrajanie uważany za główny aspekt buddhy, ponieważ skupia on w sobie wszystkie inne aspekty buddhy. Tak więc, kiedy medytujemy na niego, to są w nim zawarte wszystkie jidamy. W przypadku czterech tradycji Wadżrajany (ningma, kagju, gelug i sakja) najbardziej powszechnym jidamem jest właśnie Wadżrasattwa. Występuje on w każdej z tych tradycji. Nie jest on jakimś bóstwem, które istnieje na zewnątrz nas. Niemniej poprzez abhiszekę i medytację używamy Wadżrasattwę jako metodę, która pomoże nam urzeczywistnić prawdziwą naturę umysłu. Stusylabowa mantra jest mantrą wszystkich groźnych i łagodnych aspektów buddhy. Wyróżnia się 42 łagodne i 58 groźnych aspektów buddhy. Mantry wszystkich aspektów buddhy, łagodnych, gniewnych i w zjednoczeniu dają stusylabową mantrę, jest ona w ten sposób esencją wszystkich aspektów buddhy. Ale uwaga! Wciąż można spotkać się z nieprawdziwą informacją, że sto sylab mantry oznacza sylaby nasienne stu aspektów buddhy. Tenga Rinpocze podsumował to w następujący sposób: „to jest nieprawda”. Owszem stusylabowa mantra jest esencją wszystkich aspektów buddhy, ale w tym znaczeniu, iż są one wyrazem właściwości natury naszego umysłu, która wyrażona jest w esencjonalnej formie Wadżrasattwy, a na poziomie dźwięku jako stusylabowa mantra. Natomiast sylaby tejże mantry tworzą konkretny sanskrycki tekst, którym zawiera jedynie trzy sylaby nasienne,  ale o tym w dalszej części rozważań….

Znaczenie imienia Wadżrasattwa.

Sanskryckie imię Wadżrasattwa znaczy - Niezniszczalna Istota.

•       Słowo Wadżra jest zawsze używane w miejscu czegoś niezniszczalnego(a nie diamentu). W całej tantrze wadżra jako przedrostek jest niemal wszechobecny. Rzeczywiście, jako symbol w obrębie buddyjskich tantr, wadżra jest obciążona znaczeniem samych tekstów. Charakteryzowany jako „niezniszczalny” (skt. abhedja) i „niepodzielny” (skt. acczedja).
•       Sattwa - istnienie, byt, rzeczywistość. W wolnym tłumaczeniu - istota.

Sanskryckie imię Wadżrasattwa  przetłumaczono na tybetański jako Dordże Sempa.

Dokładne znaczenie tybetańskiego imienia Dordże Sempa:

•          Do - kamień, skala, główny punkt, waga
•        Dzie - mistrz, pan, wódz, coś najwyższego, majestat, coś(ktoś)kto nad wszystkim panuje
•      Sem - umysł
•          Pa - nieustraszony
•          Dordże - król kamieni(nie chodzi tutaj o diament tyb. palam)
•          Sempa - nieustraszony umysł

Wadżrasattwa, oznacza wadżrę umysłu, czyli ostateczną naturę naszego umysłu, samą istotę, esencję naszego umysłu. Niezależnie od tego ile byśmy popełnili negatywnych czynów, ostateczna natura umysłu pozostaje niesplamiona. Urzeczywistniając stan Buddhy nie sprawiamy, że natura umysłu staje się lepsza. Ona zawsze jest doskonała. Kiedy oczyści wszystkie zaciemnienia umysłu, które sprawiają, że natura umysłu teraz nie przejawia się, wówczas pojawiają się takie zdolności jak np. moc długiego życia. Mahasiddhowie dzięki urzeczywistnieniu ostatecznej natury umysłu potrafili demonstrować wiele zadziwiających czynów. Niekiedy naturę umysłu porównuje się do klejnotu, który jest źródłem spełnienia wszystkich życzeń. Stąd tybetański termin „Dordże”, czyli „Pan Kamieni(klejnotów)”. „Pan Kamieni”, ponieważ urzeczywistnienie natury umysłu, jest najwspanialszym, najpotężniejszym klejnotem spośród wszystkich klejnotów. Bowiem jest ona źródłem trwałego szczęścia i pożytku dla wszystkich istot. Dlatego „Pan Kamieni” tyb. Dordże stanowi tutaj metaforę oczyszczonego umysłu, dla którego nie ma przeszkód i w którym wszystko może się pojawić. Jest źródłem spełnienia wszystkich życzeń. Buddyzm głosi, że gdy natura umysłu jest rozpoznana, wówczas możliwe się staje osiągnięcie dowolnego celu czy spełnianie życzeń – zgodnie z naturą rzeczywistości i w ramach karmicznego potencjału danej istoty, która jest objęta pomocą.