"Sutra Serca"

Sutry Pradżniaparamity należą do najstarszych sutr mahajany i stanowią podstawę buddyjskiej filozofii mahajany. Istnieje wiele sutr pradźniaparamity, różniących się długością tekstu. Najbardziej popularne sutry Pradźniaparamity to:

Sutra Wadżra Ostrza i tzw. „Sutra Serca”. Ogólnie Sutry Pradżniaparamity przedstawiają doskonałość pierwotnej mądrości jako urzeczywistnienie lub bezpośrednie doświadczenie pustości zjawisk skt. siunjata. Pustości, która nie jest zaprzeczeniem istnienia zjawisk, ale cechą zjawisk. Siunjata oznacza, że zjawiska nie istnieją niezależnie, ale pojawiają się współzależnie od siebie jako rezultat splotu pewnych przyczyn i warunków. 

Pełna nazwa „Sutry Serca” brzmi : 

• W sanskrycie: Bhagawati pradźniaparamita hridaja sutra
• Po tybetańsku: Ciom den de ma szie rab kji pha ryl tu cin pej njing po'i do

Zawsze przy tłumaczeniu tego rodzaju nauk Tybetańczycy podają najpierw oryginalny tytuł sanskrycki, by przypomnieć o pochodzeniu tych nauk, przypomnieć ich źródło. Ponadto chodzi tu też o to, że nauki te są przetłumaczone z sanskrytu, że dzięki pracy tłumaczy nie mielibyśmy możliwości studiowania tego tekstu.

Bhaga (tyb. Ciom) – oznacza zwyciężczyni, ktoś, kto odniósł zwycięstwo. Chodzi tu o zwycięstwo nad czterema „demonami”, czterema Marami:

1. Klesia mara - mara przeszkadzających emocji jak np. gniew, pycha, zazdrość, nienawiść, głupota.

2. Dewaputra mara - Mara syn bogów. Syn bogów, bo emocje są jak bogowie, którzy wszystkim rządzą. Bogowie rządzą światem, podobnie emocje rządzą wszystkim tym, co robimy. Syn bogów - są to negatywne czyny, które wypływają z tych emocji. Dewaputra mara oznacza "demona" negatywnych czynów.

3. Skandha mara – Skoro popełniamy negatywne czyny, gromadzimy karmę i odradzamy się w samsarze mając pięć skandh. Dlatego trzeci "demon" nazywa się skandha mara - demon skandh. Przywiązanie do poczucia realności skandh jest podstawą tego, że krążymy w samsarze.

4. Mrtju Mara – mara śmierci. Skoro już odrodziliśmy się mając skandhy podlegamy śmierci. Dlatego czwarty "demon" nazywa się mrtju mara - demon śmierci.

Wati (tyb. Dendema Den - obdarzony wszystkimi właściwościami/Przebudzonymi/, dema – poza uwarunkowaną egzystencją, oznacza obdarzony i będący poza.

Pradżnia (tyb. Szierab) sanskryckie Dżnia - znaczy wiedzieć, rozumieć, Pra -wyższa, wychodzące poza. Zrozumienie, które wykracza poza. Tybetańskie Szierab ma podobne znaczenie. Szie - wiedzieć, rozumieć. Rab - to coś najwyższego. Czyli Najwyższe Zrozumienie. Rozumienie istoty czegoś.

Paramita(tyb. Pharyltucinpej, pharyl: drugi brzeg, inna strona, cinpa: wyszedł) Para- wykraczający poza (samsare), mita - wykraczający na drugi brzeg.

Hridaja(tyb. Njingpo) esencja czegoś, sama istota, serce.

Po polsku całość to: 

„Esencja Wykraczającej Poza Najwyższej Mądrości, Która Jest Zwycięska”

„Sutra Serca” jest jednym z najbardziej znanych na świecie tekstów buddyjskich, który w krajach buddyzmu mahajany cieszy się popularnością od ponad półtora tysiąca lat. „Sutra Serca” uważana jest za esencję wszystkich nauk mahajany oraz drugiego obrotu Kołem Dharmy. Buddha Siakjamuni powiedział, że kto zrozumie tę sutrę, zrozumie wszystkie nauki. 

„Sutra Serca” jest recytowana przy wielu okazjach, również dla usunięcia przeszkód zarówno życiowych(np. choroby, negatywne wpływy itp.) jak i związanych z praktyką dharmy np. oczyszczenia złamanych ślubowań itp. Uważa się, że energia, błogosławieństwo i mądrość, które uwalnia recytowanie tej sutry w połączeniu ze zogniskowaną uważnością przynoszą pożytek wszystkim istotom. Skuteczność recytacji modlitw, sutr itp. zależy tyleż od nich samych, ile od koncentracji praktykującego i jego intencji. „Sutra Serca” jest ulubioną sutrą wielu ludzi. Śpiewa się ją i studiuje we wszystkich niemal klasztorach i ośrodkach dharmy na całym świecie. W klasztorach tybetańskich, kiedy ktoś np. choruje, mnisi czasem śpiewają „sutrę serca” przez cały dzień. Tybetańska edycja „Sutry Serca” zawiera dodatkowe wersy, które recytuje się na zakończenie sutry w celu usunięcia przeszkód. Kiedy recytujemy fragment „...Obym je zniszczył!, Obym je uspokoił!, Obym je w pełni uspokoił!”, zwykle stosuje się szczególną mudrę, która symbolizuje oddalenie przeszkód. 

Medytacja Sutry Serca

Istnieje wiele sposobów wykonywania medytacji Sutry Serca np.:

Mając inicjację Pradżniaparamity można wyobrażać siebie w formie Pradżniaparamity. Pradżniaparamita w prawej zewnętrznej ręce trzyma pięcioramienną wadżrę, w lewej zewnętrznej tekst dharmy. Dwie wewnętrzne ręce złożone są w geście medytacji skt. dhjani mudra. W centrum serca na dysku księżyca stoi żółta sylaba A.

Recytując sutrę możemy wyobrażać sobie, że jesteśmy złotą formą Pradżniaparamity i światło promieniuje z nasiennej sylaby i mantry, dosięga wszystkie istoty i sprawia, że urzeczywistniają one pierwotną mądrość. Można też powtarzać samą mantrę i zastosować wizualizację zwaną tyb. trodu "wysyłania i gromadzenia".

Rdzenny tekst sutry serca

Pokłon Zwyciężczyni - esencji Najwyższego Zrozumienia!

Tak słyszałem. Razu pewnego Zwycięski przebywał w królewskich włościach (Radżagriha) na szczycie Góry Sępów w otoczeniu wielkiej sanghi mnichów i wielkiej sanghi Bodhisattwów. Zwycięski wszedł wówczas w samadhi, które analizuje wszystkie dharmy, zwane "dogłębny blask". W tym czasie Bodhisattwa-Mahasattwa, szlachetny, pełen mocy Awalokiteśwara, praktykując dogłębne Najwyższe Zrozumienie, postrzegał pięć skandh jako puste w swej naturze.

Wtedy, dzięki inspiracji Buddhy, czcigodny Siariputra przemówił do Bodhisattwy-Mahasattwy, szlachetnego, pełnego mocy Awalokiteśwary. "W jaki sposób mają się uczyć te szlachetne kobiety i ci szlachetni mężczyźni, którzy chcą postępować zgodnie z dogłębną praktyką Najwyższego Zrozumienia?" - odezwał się w te słowa.

Bodhisattwa-Mahasattwa, szlachetny, pełen mocy Awalokiteśwara odparł: - "Siariputro, te szlachetne kobiety i ci szlachetni mężczyźni, którzy chcą postępować zgodnie z dogłębną praktyką Najwyższego Zrozumienia, powinni postrzegać w taki oto sposób: Pięć skandh, widziane w czysty sposób, jest puste w swej naturze.

Forma jest pustością; pustość jest formą; forma nie jest różna od pustości. Pustość nie jest różna od formy.

W ten sam sposób odczuwanie, postrzeganie, mentalne reakcje i świadomość są także puste. Dlatego, Siariputro, wszystkie zjawiska są pustością, nie mają cech, nie powstają i nie znikają, nie są splamione i nie są wolne od splamień, nie pomniejszają się i nie powiększają.

Dlatego Siariputro w pustości nie ma formy, nie ma odczuwania, nie ma postrzegania, nie ma mentalnych reakcji, nie ma świadomości; nie ma oka, ucha, nosa, języka, ciała ani umysłu. Nie ma formy, dźwięku, zapachu, smaku, dotyku ani zjawisk mentalnych. Nie ma zdolności, od widzenia począwszy aż po bycie świadomym zjawisk mentalnych. Nie ma [ogniw] od niewiedzy i ustania niewiedzy aż po starość i śmierć i ustanie starości i śmierci.

W ten sam sposób nie ma cierpienia ani przyczyny cierpienia, ani zakończenia cierpienia, ani ścieżki.

Nie ma pierwotnej mądrości, nie ma osiągania ani nieosiągania. Dlatego, Siariputro, ponieważ dla Bodhisattwów nie ma osiągania, przebywają oni w Doskonałości Najwyższego Zrozumienia; ponieważ nie ma zaciemnień umysłu, są oni wolni od lęku, wyszli poza fałsz i przekroczyli więzy cierpienia. Wszyscy Buddhowie przebywający w trzech czasach dzięki temu Najwyższemu Zrozumieniu osiągają swe nieprzewyższalne, całkowicie doskonałe przebudzenie pełnego stanu Buddhy.

Dlatego mantra Doskonałości Najwyższego Zrozumienia, mantra wielkiego wglądu, nieprzewyższalna mantra, niezrównana mantra, mantra uśmierzająca wszelkie cierpienie, powinna być znana jako prawda, gdyż nie ma w niej fałszu.

Mantra Doskonałości Najwyższego Zrozumienia brzmi:

TEJATHA OM GATE GATE PARA GATE PARA SAM GATE BODHI SOHA

Siariputro, w ten właśnie sposób Bodhisattwa-Mahasattwa powinien uczyć się dogłębnej Doskonałości Najwyższego Zrozumienia".

Po czym Zwycięski wyszedł ze swego samadhi i pochwalił Bodhisattwę-Mahasattwę, szlachetnego, pełnego mocy Awalokiteśwarę, mówiąc: "Dobrze, dobrze! Tak właśnie jest, szlachetny synu! Tak właśnie jest! Właśnie tak, jak to wyjaśniłeś: dogłębna Doskonałość Najwyższego Zrozumienia powinna być praktykowana właśnie tak. Wszyscy Tathagatowie cieszą się z tego."

Po tym, gdy Zwycięski to powiedział, czcigodny Siariputra i Bodhisattwa-Mahasattwa, szlachetny, pełen mocy Awalokiteśwara wraz z całym zgromadzeniem, a także cały świat bogów, ludzi, asurów i gandharwów cieszył się i wychwalał słowa Zwycięskiego.

To kończy tę sutrę mahajany, zwaną "Zwyciężczyni - esencja Najwyższego Zrozumienia".

***