MAHAKALA "Wielka siła czasu"

Sanskryckie imię „Mahakala” można przetłumaczyć na dwa równorzędne sposoby: „Wielki Czas” lub „Wielki Czarny”.

W tradycji Indii współwystępują oba rozumienia.

• Maha – wielki

• Kala – czas/czarny

Kala jest interesującym słowem, ponieważ posiada dwa znaczenia w sanskrycie:

• Czas

• Czarny

W buddyzmie indyjskim, Mahakala to głównie Wielki Czarny, ale ma On jeszcze konotacje z czasem – na przykład w Tantrze Mahakali wyjaśnia się je następująco: „Kala, czyli Czarny Trzech Czasów”. W Tybecie imię „Mahakala” nie wywołuje już jednak skojarzeń z czasem. Tłumacze na język tybetański, w którym nie występuje odpowiednik sanskryckiego słowa kala, przełożyli je jako „czarny” tyb. nagpo. Mahakala po tybetańsku brzmi: „Nagpo Czenpo” – Wielki Czarny. Czasami badanie sanskrytu i tybetańskiego jest bardzo przydatne do wyjaśnienia pewnych niejasności związanych z terminologią buddyjską.

Symboliczne znaczenie imienia Mahakala:

• Maha - wielka moc współczucia

• Kala - mądrość dharmadhatu

Mahakala oznacza tego, który urzeczywistnił naturę umysłu i poprzez swoją aktywność pomaga innym w osiągnięciu tej natury. Mahakala jest tyb. jeszie gynpo, czyli opiekunem pierwotnej mądrości. Nie oznacza to, że Mahakala opiekuje się pierwotną mądrością, tylko, że jest on opiekunem o pierwotnej mądrości. Jest on ucieleśnieniem pierwotnej mądrości. Również my posiadamy pierwotną mądrość skt. dźniana tyb. jeszie, ale jej nie doświadczamy. Dlatego mamy wiele zewnętrznych, wewnętrznych i sekretnych przeszkód w praktyce prowadzącej do urzeczywistnienia tej mądrości. Mahakalę nazywa się Opiekunem, ponieważ jego aktywność chroni nas przed przeszkodami na ścieżce. Otrzymujemy pomoc na ścieżce, aby urzeczywistnić stan Buddhy.

Można powiedzieć, że Mahakala symbolizuje, niewidzialną, niewymierną, dynamiczną zasadę wrodzoną wszystkim rzeczom przedstawianą w ikonografii buddyjskiej jako ciemnoniebieska, a także: biała, żółta, zielona, czerwona przerażająca postać, której natura jest jednocześnie „boska i demoniczna”. Jest ona przerażająca dla kogoś ograniczonego własnym „Ja”, które Mahakala depcze swoimi stopami, podobnie jak wszystkich bogów stworzonych na podobieństwo „Ja”, którzy padają na twarz u stóp owej przerażającej postaci. Bowiem czas to siła we władaniu, której znajdują się wszystkie rzeczy i całe istnienie, siła, której ulec muszą nawet najwyżsi bogowie. Mahakala to potężny strażnik nauk Buddhy. Swą mocą chroni dharmę przed wypaczeniami i błędną interpretacją, chroni także przed niebezpieczeństwami związanymi z szybkim rozwojem wewnętrznym, gdyż wiąże się to z uzyskaniem dostępu do głębokich warstw umysłu i osobowości ludzkiej. Groźny wygląd Mahakali jest wyrazem jego mocy(a nie natury) pokonywania demonów i tworów umysłu, które wydostały się spod kontroli i mogłyby działać destrukcyjnie na świadomość praktykującego. Dla tych, którzy nie posiadają zrozumienia, Mahakala wydaje się być demonicznym strasznym bóstwem, które może być niebezpieczne. Owszem, dla osób ogarniętych niewiedzą Mahakala reprezentuje wszystko to, czego istota przywiązana do „Ja” boi się najbardziej jest to groźba unicestwienia. Ale dla tych, którzy posiadają zrozumienie, Mahakala jest przejawianiem się współczucia i mądrości pustości. Nie mają się, czego lękać ze strony wielkiej pustości. Mahakala jest przerażającą, aktywną manifestacją pierwotnej mądrości, która niszczy koncepcję niezmiennego i trwałego „Ja” lub substancji. Istnieje wiele form, czy też manifestacji Mahakali np. dwuramienni Mahakale, czteroramienni Mahakale, sześcioramienni Mahakale. W esencji wszyscy są tym samym, nie różnią się w swej istocie, ponieważ są przejawem wielkiego współczucia wszystkich Buddhów. Ale jednocześnie każdy z nich wyraża jakąś szczególną aktywność Buddhy dla pożytku istot.

Na koniec warto podkreślić, że groźne przedstawienia formy Mahakali jakie możemy zobaczyć na thankach mają jedynie symboliczne znaczenie. One nie pokazują demonicznej istoty, jak ona wygląda, nie ukazują natury Mahakali, ale pewne właściwości niezbędne na ścieżce, aby uporać się z przeszkodami np. cztery kły pokazują pokonanie czterech demonów: demona lgnięcia do skandh, demona śmierci, demona szkodliwych emocji i demona negatywnych czynów. Co to oznacza? Te cztery demony są zasadniczo wewnętrzne, nie są one istotami zewnętrznymi. Pokonanie czterech demonów oznacza urzeczywistnienie braku trwałej jaźni oraz pustości zjawisk. Aby urzeczywistnić te dwa aspekty braku jaźni lub pustości medytujemy na pustość oraz szczególnie, zgodnie z tradycją wadżrajany, medytujemy na naturę naszego umysłu, której cechą jest pustość i świetlistość. Dlatego praktyka medytacji, która przyjmuje jako podstawę rozpoznanie natury umysłu, stopniowo prowadzi do urzeczywistnienia Przebudzenia, w którym to miejscu wszystkie cztery demony są pokonane. W ten sposób, praktyka Mahakali pokonuje demony, które są wewnętrzne. Jednocześnie pokonuje się też różne zewnętrzne niesprzyjające okoliczności, szkodliwe wpływy itp., które są konsekwencją wewnętrznych "demonów". Podobnie wyjaśnia się pozostałe elementy ikonografii Mahakali.

opracowanie: Paweł Włodarczyk