Tenga Rinpocze "równość poglądów szentong i rangtong"

 

"Kolejny wers skierowany jest do Kynkhjena Dolpo Sanje Szieraba Gjaltsena, który pochodził z okolic Dolpo. Jego imię znaczy: " Wszystko wiedzący z Dolpo, Chorągiew Zwycięstwa Mądrości". Był on bardzo znanym, niezwykłym nauczycielem o wielkiej inteligencji i niezrównanej erudycji, wskazującym wszystkie cechy urzeczywistnienia.

Zawdzięczamy mu przede wszystkim rozróżnienie znane jako twierdzenie dwu szkół: Rangtong i Szentong. Szkoła Rangtong uważa, że zewnętrzne zjawiska są puste same w sobie, to znaczy pozbawione samoistnego bytu, i umysł też jest pusty. Natomiast szkoła Szentong twierdzi, że umysł jest pusty w odniesieniu do innych zjawisk, to jest pozbawiony wszelkich ich cech, nie jest jednak pusty sam w sobie, nie jest nicością, lecz posiada naturę Buddy. To rozróżnienie, znane do dziś "Wszystko wiedzący z Dolpo" przedstawił jako pierwszy. On również za pomocą tego rozróżnienia propagował i rozpowszechniał w Tybecie zwłaszcza tradycję szentong, która wykazuje, że podstawowa natura naszego umysłu jest wolna od tego, co obce jej istocie.

Niektórzy przestawiają to wciąż tak, jakoby istniały dwa różne ujęcia: "Byt pusty w sobie", czyli Rangtong, oraz "pustość od tego, co obce istocie umysłu", czyli Szentong, i to ujęcia tak różne i wzajemnie się wykluczające, jak na przykład jasność dnia i ciemność nocy albo jak ogień i woda. Jeśli jedno istnieje, nie może istnieć drugie; jeśli jedno jest prawdziwe, drugie musi być fałszywe i na odwrót. A tak w żadnym wypadku nie jest.

Nie zważając na powyższe opinie, wielki mistrz Mipham Gjamtso Rinpocze w jednym ze swoich dzieł pt. "Pochodnia pierwotnej mądrości" wskazał na to, że oba sposoby widzenia mają całkiem niezależne uzasadnienie i w żadnym wypadku wzajemnie się nie wykluczają. Przy kierunku nauczania Rangtong nie chodzi o nic innego, jak o objaśnienie drugiego cyklu nauk Buddy, w którym podkreśla on naturalną pustość wszystkich zjawisk. Ostateczny, trzeci cykl nauk Buddy, odpowiada sposobowi widzenia szkoły Szentong, która głosi, że podstawowa natura naszego umysłu jest pusta od tego, co obce jego istocie.

Oba sposoby widzenia nie wykluczają się nawzajem, podobnie jak słowa Buddy z różnych cykli nauk, one raczej objaśniają różnorodne aspekty, które wzajemnie się uzupełniają".

Fragment komentarza Tengi Rinpocze do znanej w Karma Kagyu praktyki "Wołanie lamy z daleka".