Wadżra - moc przestrzeni

Tym razem kilka słów o wadżry:) 

Wadżra tyb. dordzie to jeden z głównych symboli buddyzmu Wadżrajana.  Słowo wadżra jest zawsze używana w miejscu czegoś niezniszczalnego. W całej buddyjskiej tantrze - wadżra - jako przedrostek jest niemal wszechobecny. Pierwotnie oznaczał „twardy lub potężny”, odnosząc się w szczególności do wadżry jako broni Indry; [później] stał się tak ściśle związany z rozwojem tantrycznych idei w buddyzmie, że cały system praktyki stał się znany jako Wadżrajana lub  Wadżra pojazd.

Rzeczywiście, jako symbol w obrębie buddyjskich tantr, wadżra jest obciążona znaczeniem samych tekstów. Charakteryzowany jako „niezniszczalny” (skt. abhedja) i „niepodzielny” (skt. acczedja), termin może reprezentować nie mniej ni więcej, tylko pełne Przebudzenie skt. Samjaksambuddha, które odnosi się dalej do Wadżradhary (Dzierżyciel Wadżry).

W starożytnych Indiach żył wielki mędrzec, który przez sto tysięcy lat pozostawał w nierozproszonej medytacji. Gdy zmarł, próbowano spalić jego ciało, ale kości okazały się niezniszczalne. Uważa się, że król bogów, Indra, posiada takie niezniszczalne berło, zwane wadżrą, wykute z kości owego mędrca. Wadżra Indry ma sto ramion i siedem cech. Ponieważ te siedem właściwości odpowiada sposobowi, w jaki opisuje się w buddyzmie wrodzoną naturę Buddhy, dlatego symbolu wadżry(a nie diamentu) zaczęto powszechnie używać w tantrajanie, która w ten sposób uzyskała równorzędną nazwę – Wadżrajana tyb. Dordże tekpa.

Wadżra – niezniszczalny

Jana – wóz, pojazd

Należy zauważyć, że termin ten nie oznacza „Diamentowa Droga”, gdyż określenie dordże/wadżra w Wadżrajanie nie odnosi się do substancji „diamentu”, ale do niezniszczalnych właściwości realizowanych poprzez ten pojazd. Dlatego buddyjskie tantry są nazywane Wadżrajaną, ponieważ pojazd ten używa jako ścieżki niezniszczalnych właściwości umysłu.

Siedem właściwości wadżry:

1) jest nie do przecięcia

2) niezniszczalna

3) prawdziwa (autentyczna)

4) solidna

5) stabilna

6) nie daje się powstrzymać przeszkodom

7) jest niepokonana    

Za pomocą tych cech można opisać wrodzoną naturę Buddhy. Pierwsze dwie właściwości dotyczą tu podstawy:

1) pustość nie może zostać uszkodzona, przecięta przez emocjonalne splamienia ani 
2) zniszczona przez zaciemnienia niewiedzy.

Następne cechy odnoszą się do ścieżki, która:

3) w esencji jest autentyczna, prawdziwa

4) ma naturę solidną, prawdziwą, szczerą  

5) przynosi trwały, niezmienny efekt.

Dwie ostatnie opisują owoc ścieżki:

6) jest on pozbawiony wszelkich emocjonalnych zaciemnień, nie mogą go one powstrzymać 7) żadne zaciemnienia niewiedzy nie mogą się w nim pojawić, nie pokonają go.

Tłumaczenie sanskryckiego terminu wadżra jako „diament”, jedynie zaciemnia jego sens i znaczenie. W kontekście nauk Wadżrajany - wadżra - nie jest używana w znaczeniu diamentu, który nie posiada ani jednej z siedmiu cech wadżry. Tybetańczycy przetłumaczyli wadżra jako Dordzie „Pan kamieni”. Warto tutaj zaznaczyć, że po tybetańsku diament i dordzie rozchodzą się znaczeniowo. Tam minerał diament ma nazwę phalam, zaś dordzie(rdo rje) odnosi się do niezniszczalności.

Dokładne znaczenie tybetańskiego terminu Dordzie:

•       Do - kamień, skala, główny punkt, waga
•    Dzie - mistrz, pan, wódz, coś najwyższego, majestat, coś(ktoś) kto nad wszystkim panuje

Dordzie znaczy „Pan Kamieni”. Pan Kamieni jest metaforycznym określeniem doskonałej, niezniszczalnej natury umysłu, która jest najcenniejszym kamieniem(czyt. klejnotem). Czasem naturę umysłu porównuje się do najcenniejszego klejnotu, którego natura i właściwości przewyższają wszystkie rodzaje klejnotów(cennych kamieni) znanych w świecie ludzi i bogów.  Na przykład Biały Mahakala w jednej z rąk trzyma „Potężnego Króla Klejnotów” skt. Cintamani Indra Radża, który jest najwspanialszym, najpotężniejszym klejnotem spośród wszystkich klejnotów. Bowiem jest on źródłem trwałego szczęścia i pożytku dla wszystkich istot. Dlatego „Potężny Król Klejnotów” stanowi tutaj metaforę oczyszczonego umysłu, dla którego nie ma przeszkód i w którym wszystko może się pojawić. Jest źródłem spełnienia wszystkich życzeń. Buddyzm głosi, że gdy natura umysłu jest rozpoznana, wówczas możliwe się staje osiągnięcie dowolnego celu czy spełnianie życzeń – zgodnie z naturą rzeczywistości i w ramach karmicznego potencjału danej istoty, która jest objęta pomocą.

W Wadżrajanie najczęściej spotykamy się z symbolem pięcioramiennej wadżry, ale występuje także dziewięcioramienna, trójramienna, jednoramienna wadżra.

• Jednoramienna wadżra – symbolizuje kanał centralny skt. avadhuti tyb. tsa uma, jak i jedność wszystkich symboli dualności wyobrażanych jako niedualne.
• Trójramienna wadżra – symbolizuje m.in. jedność trzech czasów, trzech głównych kanałów energii, psychicznych, trzech światów, trzech trucizn, trzech kaji, trzech bram, tj. ciała, mowy i umysłu.
• Pięcioramienna wadżra – symbolizuje m.in. pięć aspektów pierwotnej mądrości, pięć kaji. 
• Dziewięcioramienna wadżra – symbolizuje m.in. Buddhów Pięciu Rodzin, pięciu kierunków oraz czterech Buddhów (cztery matki) czterech kierunków pośrednich, a także dziewięć pojazdów. Symbolizuje też Buddhę i jego Ośmioraką Ścieżkę, która tworzy fundament buddyjskiej praktyki.

Rytualny przedmiot Wadżra

Istnieje też rytualny przedmiot zwany wadżra. Jest to tzw. symboliczna wadżra. Jako rytualny przedmiot wadżra wykorzystywana jest samodzielnie, w parze z dzwonkiem, czy np. jako element wieńczący inne rytualne przedmioty np. zakrzywione noże, sztylety itd. Wadżrę trzyma się w prawej ręce. Podczas medytacji/rytuału wykorzystuje się różne sposoby trzymania wadżry, wykonuje nią symboliczne gesty itp. Najczęściej używana jest pięcioramienna wadżra.

Symbolika pięcioramiennej wadżry

Pięcioramienna wadżra

W środkowej części symbolicznej pięcioramiennej wadżry znajduje się zaokrąglona piasta, która składa się z trzech pierścieni, kwiatu lotosu, dysku księżyca na każdej stronie i zwieńczona jest na obu końcach pięcioma rozszerzającymi się pałąkami, z których każdy mierzy cztery jednostki długości. Standardowa jednostka miary jest określana mianem „angula“.  Jest to odległość pomiędzy drugim i pierwszym stawem palca środkowego dłoni. Dwanaście takich jednostek stanowiło równoważnik jednej „twarzy“ lub odległość od brody do linii włosów. Wadżra odmierza również Dwanaście Ogniw Współzależnego Powstawania.

• Zaokrąglana piasta symbolizuje dharmatę.
• Na każdej ze stron piasty znajdują się trzy pierścienie oplatające podstawy lotosu, które symbolizują  sambhogakaję.
• Z pierścieni wyłaniają się dwa ośmiopłatkowe lotosy. Szesnaście płatków oznacza 16 poziomów pustości. Osiem górnych płatków to ośmiu męskich bodhisattwów, a osiem dolnych – osiem żeńskich bodhisattwów.
• Ponad lotosami znajdują się kolejne pierścienie reprezentujące sześć paramit.
• Zwieńczający kwiat lotosu dysk księżyca symbolizuje pełne urzeczywistnienie względnej i absolutnej bodhicitty.
• Z dysków księżyca wyłania się pięć ramion uformowanych w wiązkę lub krzyż. Cztery z nich są ustawione w czterech głównych kierunkach – symbol czterech skandh: formy, uczuć, postrzegania i motywacji, a piąty centralny ustawiony jest pionowo i oznacza skandhę świadomości.
• Pięć górnych ramion to Pięć Rodzin Buddhów (Akszobhja, Wajroczana, Ratnasambhawa, Amitabha, Amogasiddhi) i jedność ich pięciu aspektów pierwotnej mądrości, symboli i właściwości. Oznacza to, że Buddhowie Pięciu Rodzin ucieleśniają właściwości wszystkich Buddhów, a nie tylko te, które każdy z nich reprezentuje.
• Pięć niższych ramion to Pięć żeńskich form Buddhów Pięciu Rodzin(Mamaki, Loczana, Wadżradatwiśwari, Pandarawasini, Tara) i jedność ich symboli i właściwości.
• Każde z czterech zewnętrznych ramion wychodzi z pyska makary, jako wadżra-języki. Cztery makary symbolizują cztery niezmierzoności, cztery bramy wyzwolenia, pokonanie czterech Mar(demonów), cztery aktywności, oczyszczenie czterech  żywiołów, cztery radości.
• Dziesięć ramion symbolizuje Dziesięć Poziomów Bodhisattwy oraz dziesięć kierunków (cztery główne, cztery pośrednie, zenit i nadir).
• Zakończenie środkowego ramienia może mieć kształt piramidy lub czworościennego klejnotu reprezentującego Górę Meru jako oś centralną zewnętrznego makrokosmosu i wewnętrznego mikrokosmosu. 
• Bliźniacze oblicze symetrycznej wadżry oznacza jedność prawdy relatywnej i absolutnej.